17:35
มิตรและสหาย
การจะมีจะมีชีวิตที่เจริญก้าวหน้านั้นควรที่จะเลือกสรรหาแต่คนที่ดี เพื่อนำทางชีวิตของตนให้ไปในทางเจริงรุ่งเรืองและเว้นจากมิตรที่จะนำทางไปในทางเสื่อม นั้นคือความมีเพื่อนที่ดีควรเว้นเพื่อนที่เลว แม่แต่ในพุทธปรัชญาก็เน้นมากในเรื่องการเลือกคบกับบัณฑิต ดังคำผญาภาษิตอีสานว่า
อันหว่าบัณฑิตล้ำทรงธรรมทัดเที่ยง ก็หากหายากแท้ในพื้นแผ่นดินถ่านเอย
บาดหว่าคนซั่วฮ้ายหีนะโหดแนวพาล มันหากมีทั้งผองทั่วแผ่นดินแดนด้าว หน้า 31นุ่ม
ลักษณะทางร่างกายของคนก็มีส่วนสำคัญเช่นกันที่จะทำให้ทราบในเบื้องต้นว่าคนอย่างใดควรจะคบเป็นมิตรสหายได้ทรรศนะของปรัชญาอีสานได้กล่าวถึงนรลักษณ์ว่า “ตาบอดอย่าเอาฮ่วมเฮียน ตาเบียนอย่าเอาฮ่วมบ้าน ขี้คร้านอย่าเอาเป็นหมู่เป็นฝูง 1การคบคนเช่นใดย่อมจะแสดงพฤติกรรมไปตามบุคคลนั้น การสมาคมกับคนที่เป็นมิตรเทียมนั้นมักจะส่งผลในทางเสียหายมากกว่าดังสุภาษิตว่า “อย่าเกลือกกลั้วฝูงหมู่คนพาล มันสิพาเฮาตกต่ำตอยเป็นข้า2 การนับเอาสิ่งไม่ดีไปปูบนเรือนนั้นย่อมไม่งามเช่นเดียวกันกับการไม่จริงใจต่อเพื่อนก็ไม่เหมาะที่คบเช่นกัน ดังสุภาษิตว่า “เชื้อสาดคล้าอย่าได้ปูเฮือน คนตาเบือนอย่าเอาเป็นเพื่อนพ้อง มันสิเป็นล้องค้องคือเกี่ยวสองคม3 รูปแบบเป็นสิ่งจำเป็นยิ่งสำหรับคนเพราะคนจะดีหรือเลวนั้นมีส่วนหนึ่งเกิดจากการเรียนแบบมากจากบุคคลอื่น ปรัชญาอีสานได้สอนให้รู้จักเลือกแบบที่ดีงามและเว้นตัวอย่างที่ไม่ดีเสีย ดังคำสุภาษิตว่า “คนใจทรามอย่าเอาเป็นแบบ คนใจแคบอย่าได้เป็นฝูง คนใจสูงจั่งย่างนำก้น4 กรรมเท่านั้นที่ส่งผลมาให้ชีวิตมนุษย์เรามีรูปร่างหน้าตาที่ดีงามหรือขี่เหร่ ไม่มีใครเลือกได้แต่บางอย่างนั้นเมื่อเราไม่มีก็ควรหาสิ่งที่ตนเองขาดไปมาเพิ่มเติมให้เติมได้ ถ้าญาติไม่มีก็ควรหาเพื่อนมาทดแทนญาติพี่น้องได้ ดังสุภาษิตว่า “ผมบ่หลายให้เติ่มซ้อง พี่น้องบ่หลายให้ตื่มเสี่ยว5 มิตรมีความสำคัญยิ่งสำหรับเป็นพื้นฐานของชีวิตมนุษย์เรา เพราะมนุษย์นั้นเป็นสัตว์สังคมจะต้องพึ่งพาอาศัยกันและกัน ดังคำกลอนสอนว่า
อันนี้ขอให้หลาจื่อไว้จนกระดูกแขวนคอ อย่าได้วอวอเสียงลื่นคนทั้งหลาย
เห็นว่ามีสุขแล้วบ่เหลียวแลพวกเพื่อน คันแม่นสุขบ่ล้วนสิเหลียวหน้าเบิ่งไผ694
